معبد ارتمیس به دستور کزوس ساخته شد. کرزوس آخرین پادشاه لیدیه بود. لیدیه ناحیه‌ای از آسیای صغیر بود که امروز بخشی از ترکیه‌است.کرزوس به خاطر ثروت هنگفتش مشهوربود. او در سال۵۶۰ قبل از میلاد مسیح این پرستشگاه باشکوه را در شهر افسوس بنا کرد. شهر افسوس هزاران سال از این تاریخ تاسیس شده بود. بر اساس یک افسانهٔ قدیمی، این شهر را عده‌ای زنان جنگجو (مشهور به آمازونی) بنا کرده بودند.

کرزوس تصمیم گرفت معبد را به افتخار الهه ماد که نگهبان حیوانات و زنان جوان بود بسازد. یونانی‌ها این الهه را آرتمیس و رومی‌ها دیانا می‌نامند. معبد را از سنگهای آهکی ومرمری ساختندکه از معادن تپه‌های نزدیک آنجا استخراج شده بود. زمین این پرستشگاه ۱۳۰مترطول و۷۹متر عرض داشت. ساختمان اصلی معبد به ۱۲۰ ستون مرمرین تکیه کرده بود. بلندی هر ستون ۲۰ متر بود. این ستون‌های بزرگ را توسط قرقره‌ها بالا کشیده و با میخ‌هایی فلزی در جای خود نصب کرده بودند.بعد از اینکه سقف ساخته شد. هنرمندان، پرستشگاه را مجسمه‌هایی زیبا تزئین کردند. مجسمه‌ای از آرتمیس نیز در وسط معبد قرار گرفته بود.این پرستشگاه یکی از بزرگترین معابد تمدن‌های یونان وروم باستان بود که حتی از معبد پارتنون هم بزر گتر بود. پارتنون معبدی عظیم بود که بین سال های۴۴۸ و ۴۳۲ قبل از میلاد در تپه‌های آکروپولیسدر شهر آتن ساخته شده بودو به آتنا اهدا شده بود.

دویست سال بعد یعنی در سال ۳۵۶ قبل از میلاد معبد در یک آتش سوزی به تلی از خاک تبدیل شد. مردی به نام هروستراتوس برای کسب شهرت معبد را آتش زد واگر چه جان خود را از دست داد اما کاملا به هدفش رسید! شگفت آور آنکه اسکندر کبیر در همان روز ویرانی معبد از مادر زاده شد. سال‌ها بعد که اسکندر معبد ویران شده رادید دستور داد تا معبد را در همان جا دوباره بسازند.

معبدی که اسکندر ساخته بود تا ۳۰۰ سال پس از میلاد مسیح پا بر جا بود. اما به تدریج شکوه و عظمت شهر افسوس از میان رفت و اهمیت خود را از دست داد. عاقبت برخی اقوام اروپایی( گوتیک‌ها)معبد را غارت کردند و سیلی ویرانگر معبد را در گل و لای مدفون کرد تنها چیزی که از معبد باقی مانده‌است چند قطعه از پی ستون‌ها و یک ستون بازسازی شده‌است.